Μεγαλέξανδρος με τσαρούχια

Στην εποχή του ο Θεόφιλος Χατζημιχαήλ υπήρξε στόχος αποδοκιμασιών και χλευασμού. Μετά τον θάνατό του ήρθε η αναγνώριση. Σήμερα μια έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη καλείται να τον γνωρίσει στους νέους και να διερευνήσει την αντοχή του στον χρόνο

Φορούσε πάντα φουστανέλα κι ας μην ήταν η φορεσιά της πατρίδας του, μια κάπα χειμώνα- καλοκαίρι και στα πόδια τσαρούχια, που από τις πολλές σόλες ήταν ασήκωτα. Στο χέρι βαστούσε μπαστούνι και σε έναν τορβά που κρεμόταν στον ώμο του έμπηγε ένα ξύλο με μια σημαία βυζαντινή, με τον αετό. Την παράξενη εμφάνιση συμπλήρωναν μακριά μαλλιά δεμένα κότσο με ένα κορδόνι, όπως κάνουν οι παπάδες, μεγάλα νύχια αλλά και μια ήρεμη, απόκοσμη έκφραση. Ετσι περιγράφουν τον Θεόφιλο όσοι τον γνώρισαν. Εναν πράο άνθρωπο που δεν έπινε, δεν κάπνιζε, απέφευγε τον κόσμο και δεν πήγαινε ποτέ σε καφενείο ή σε διασκεδάσεις αλλά ούτε και στην εκκλησία, παρ΄ ότι ζωγράφιζε εικόνες αγίων. Στα τέλη του 19ου με αρχές του 20ού αιώνα όλα αυτά συγκεντρωμένα σε ένα πρόσωπο δεν μπορούσε παρά να συνθέτουν σκάνδαλο. Αλλά ειδικά στην περίπτωση του Θεόφιλου δημιουργούσαν εύκολο στόχο αποδοκιμασιών, χλευασμού, σκληρότητας. Εκείνος δεν γνώριζε ότι τα σύνεργα της ζωγραφικής, που έκρυβε στο σελάχι της φουστανέλας του, ήταν το μεγαλύτερο όπλο. Θα έπρεπε να περάσουν πολλά χρόνια και μόνο προς το τέλος της ζωής του κάποιοι θα τον αναγνώριζαν. Και αρκετά χρόνια ακόμη για να δημιουργηθεί ο μύθος γύρω από το όνομά του. Η έκθεση που γίνεται σε λίγες μέρες, από τις 15 Σεπτεμβρίου, στο Μουσείο Μπενάκη με έργα του από τη συλλογή της Εμπορικής Τράπεζας, ξαναφέρνει τον Θεόφιλο Χατζημιχαήλ στο προσκήνιο. Είναι μια ευκαιρία γνωριμίας για τους νεότερους και μια αποτίμησή του στον 21ο αιώνα.

Πένητας και πλάνης 

«Πρόσφυγες Ελληνίδες εκ της Αγχιάλλου της Βουλγαρίας, τις οποίες ο Θεόφιλος ζωγραφίζει (1928) κατά την παραμονή του στον Βόλο

Θεόφιλος του Γαβριήλ Κεφάλα και της Πηνελόπης. Γεννημένος στη Βαρειά της Μυτιλήνης το 1868 ή το 1873, ήταν το πρώτο παιδί από τα οκτώ της οικογένειας. Ο πατέρας του ήταν τσαγκάρης, ο πάππος του όμως από την πλευρά της μητέρας, ο Κωνσταντής Ζωγράφος ή Χατζημιχαήλ, ήταν επιτυχημένος αγιογράφος αλλά δεν συμπαθούσε διόλου τον Θεόφιλο.

Γράμματα δεν έμαθε, πώς θα μπορούσε άλλωστε ένα παιδί βραδύγλωσσο και ζερβό (αριστερόχειρας) να διαπρέψει στο σχολείο... Μεταξύ 15 και 20 χρόνων- οι γνώμες διίστανται- έφυγε για τη Σμύρνη, όπου έζησε περί τα 15 χρόνια. Εκεί άρχισε να ζωγραφίζει αλλά έργα από αυτή την περίοδο δεν σώζονται, φαίνεται όμως ότι έκανε και μικροθελήματα στο Προξενείο- σε μια προσωπογραφία του έχει γράψει: «Θυροφύλαξ Προξενείου Σμύρνης».

Αναγκάζεται να φύγει από την πόλη ύστερα από επεισόδιο με τις τουρκικές αρχές και στη συνέχεια τον βρίσκουμε στη Θεσσαλία όπου θα παραμείνει περί τα 30 χρόνια. Καφενεία, ταβέρνες, μαγαζιά, σπίτια, ακόμη και οι παράγκες των προσφύγων, που εν τω μεταξύ φθάνουν από τη Μικρά Ασία, θα γεμίσουν με τις ζωγραφιές του. Λίγοι όμως αντιλαμβάνονται την αξία τους και ελάχιστα είναι τα χρήματα που κερδίζει.

Η «ανακάλυψη» του Θεόφιλου γίνεται πρώτα από τον ζωγράφοΓιώργο Γουναρόπουλο το 1925 ενώ στη συνέχεια γνωρίζεται με τον τεχνοκρίτη Στρατή Ελευθεριάδη (Τeriade), ο οποίος θα τον βοηθήσει λόγω και έργω. Λίγα χρόνια αργότερα όμως, το 1934, και ενώ δουλεύει παραγγελίες του Τeriade, θα αρρωστήσει, άγνωστο από τι, και θα πεθάνει μόνος στο σπιτάκι όπου έμενε. Κηδεύτηκε στο νεκροταφείο του Αγίου Παντελεήμονα αλλά ο τάφος του δεν υπάρχει πια.

Το 1976 το ελληνικό κράτος χαρακτήρισε ολόκληρο το έργο του Θεόφιλου ως «έργο ειδικής κρατικής προστασίας». Μια τιμή για τον «άνθρωπο-σύνδεσμο, τη ζωντανή παύλα που μας ενώνει με την πιο αυθεντική πλευρά του αγνοημένου εαυτού μας», όπως γράφει οΟδυσσέαςΕλύτης.

Θεσσαλία 

«Σερβογύφτυσες Μάγισες» (1933) ονομάζει ο Θεόφιλος αυτό το έργο,το οποίο ανήκει στην ώριμη περίοδό του και το έχει ζωγραφίσει έναν χρόνο προτού πεθάνει

Δύο περίοδοι, η πρώτη στον Βόλο και στα γύρω χωριά και η δεύτε ρη στη γενέτειρά του τη Μυτιλήνη, ορίζουν κυρίως τη ζωή και το έργο του. Ο Τσαρούχης πιστεύει ότι η περίοδος της Θεσσαλίας περιλαμβάνει στις περισσότερες περιπτώσεις έργα που μοιάζουν σφιγμένα και δείχνουν την πίκρα αλλά και τον δισταγμό του ζωγράφου. «Και τίποτε να μην ξέραμε για τις φάρσες και τα χωρατά που έκαναν εις βάροςτου οι χωριάτες στη Θεσσαλία, θα τα μαντεύαμε από την ειδική εκείνηαπάθεια ορισμένων έργων του, τυπική περίπτωση υπερευαίσθητωνκαλλιτεχνών όταν κάτι τουςεμποδίζει να πουν όλη τους την αλήθεια»γράφει.

Από τις εξαιρέσεις σίγουρα είναι οι τοιχογραφίες στο σπίτι του προστάτη του Γιάννη Κοντού στην Ανα κασιά του Ανω Βόλου, ένα από τα λίγα που σώζονται από την περίοδο αυτή, καθώς πολλά καταστράφηκαν από την πυρκαγιά του 1939 και από τους σεισμούς του 1955.

Με κάθε αφορμή πάντως, μια εθνική επέτειο ή τις Αποκριές, ο Θεόφιλος γινόταν Μεγαλέξανδρος! Πολλές είναι οι φωτογραφίες που τον απεικονίζουν ντυμένο σαν τον μακεδόνα στρατηλάτη, αλλά δεν έφθανε η μεταμφίεση μόνον. Εστηνε και θεατρικές παραστάσεις με τα παιδιά του σχολείου να παίζουν τους στρατιώτες του, προκαλώντας έτσι γέλια και πειράγματα, συχνά βάρβαρα.

Μυτιλήνη 

Η Λάρισα και το ποτάμι της, ο Πηνειός, όπως τα είδε ο Θεόφιλος (1930) λίγο προτού φύγει για την πατρίδα του,τη Μυτιλήνη. Ενα από τα έργα του στα οποία αποδεικνύεται η εξαιρετική χρήση του χρώματος για την απόδοση του ελληνικού τοπίου

Εκεί στη Θεσσαλία όμως ο Θεόφιλος θα δείξει τα πρώτα δείγματα της ζωγραφικής τέχνης του και θα δημιουργήσει τους προσωπικούς εικονογραφικούς τύπους του. Και όταν γυρίσει στη Μυτιλήνη θα παρουσιάσει, πιο ήρεμος πια, την παλέτα των κατακτήσεών του: λιγότερο σχέδιο αλλά περισσότερο χρώμα, που θα αποτελούσε εν τέλει το βασικό προσόν της ζωγραφικής του.

Τέλος, η συνάντηση του Θεόφιλου με τον Τeriade το 1929 στη Μυτιλήνη θα σημάνει την πιο ολοκληρωμένη ζωγραφικά περίοδο του καλλιτέχνη. Γιατί είναι πρώτη φορά που νιώθει αναγνώριση, επιπλέον ο Τeriade θα του δώσει τα μέσα για να ζει και τα υλικά για να ζωγραφίζει.

Λαϊκός τεχνίτης, ζωγράφος, συνεχιστής της παράδοσης της βυζαντινής τέχνης, εκφραστής της ελληνικότητας, ένας απλός ναΐφ καλλιτέχνης. Πολλοί χαρακτηρισμοί έχουν δοθεί στον Θεόφιλο αλλά ο επισκέπτης της έκθεσης μπορεί να δώσει τον δικό του. Κατά τη διάρκειά της θα προβάλλεται το αφιέρωμα της εκπομπής «Παρασκήνιο» με τίτλο «2003- Θεόφιλος ξανά», σε σκηνοθεσία Λάκη Παπαστάθη.Σοφός, τρελός, επαναστάτης 

«Ο Θεόφιλος ανήκει στην αντίθετη παράταξη από αυτήν που ανήκουν οι δάσκαλοι, οι καθαρευουσιάνοι κι οι δημοτικιστές, οι ακαδημαϊκοί και οι μοντέρνοι, οι συντηρητικοί και οι εξ επαγγέλματος επαναστάτες.

Είναι από τη μεριά των σοφών και των τρελών, παρέα με τον Σολωμό, τον παγωμένοθερμότατο Κάλβο, τον Παπαδιαμάντη, τον αναρχικό και άκρως πειθαρχημένο Καβάφη, τον τρελό Χαλεπά και όλους αυτούς τους φυσικά επαναστατημένους Ελληνες, μα εξίσου φυσικά συντηρητικούς, τους Ελληνες των οποίων η ευλογημένη μεγαλομανία έσπασε τα κλουβιά του διδασκαλισμού».

Αυτά γράφει ο Γιάννης Τσαρούχης στην πρώτη έκδοση των έργων του Θεόφιλου, το 1967 (Εμπορική Τράπεζα).
Ορίζοντας αμέσως, όπως γίνεται φανερό, και τη δική του διάσταση από την ακαδημαϊκή ζωγραφική πουεκφράστηκε στην Ελλάδα από τουςγερμανοσπουδαγμένους έλληνες καλλιτέχνες. Στοναντίποδα αυτών, ο Θεόφιλος, μια ιδιόμορφη, ανεξάρτητηπροσωπικότητα, έτσι κι αλλιώς δημιούργησε τη δική του μυθολογία στη ζωγραφική με εφόδια μόνον όσα η φύση τού παρείχε.
Ενας αυτοδίδακτος καλλιτέχνης που ζωγράφιζε επειδή μόνον αυτό ήξερεκαι προ πάντων αγαπούσενα κάνει, ένας δημιουργός που έκανε μεγάλη ζωγραφική χωρίς να ξέρειαπό ρεύματα, τάσεις, μέτρα και κανόνες.
ΜΑΡΙΝΑ ΛΑΜΠΡΑΚΗ-ΠΛΑΚΑ 
Διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης 
«Η υπερβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς» 

Κατ΄ αρχάς δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι πρόκειται για ναΐφ ζωγράφο.Εναν ασπούδαστο και άτεχνο καλλιτέχνη,ο οποίος όμως έχει ορισμένα πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία στο έργο του.Γιατί ο Θεόφιλος έκανε συνθέσεις με αξιοθαύμαστο τρόπο,είχε μια ισοτονική αρμονία στα έργα του και μετέφρασε χρωματικά την ελληνική ύπαιθρο με τρόπο που δεν κατόρθωσαν άλλοι ζωγράφοι.Για όλα αυτά τον εκτιμώ πολύ.Και δεν είναι περίεργο που τον λάτρεψε η γενιά του ΄30 αφού αυτός είχε υλοποιήσει τα ιδανικά της, χωρίς φυσικά να το ξέρει. Πρέπει όμως να κρατάμε τα πράγματα στο επίπεδό τους και να τοποθετούμε τους καλλιτέχνες στις σωστές τους διαστάσεις. Να σταματήσουμε να βλέπουμε τον Θεόφιλο δίπλα στον Παρθένη,στον Γύζη ή στον Μόραλη.Αυτό είναι λάθος.Ο Θεόφιλος είναι ο μόνος καλλιτέχνης του οποίου ολόκληρο το έργο έχει κηρυχθεί εθνική πολιτιστική κληρονομιά.Δεν είναι υπερβολή; Μπορείς να κηρύξεις ως πολιτιστική κληρονομιά κάποια έργα,όχι όμως τον καλλιτέχνη.Εκτός κι αν είναι ο Φειδίας. Ο Θεόφιλος ζωγράφιζε παντού,ακόμη και σε μαξιλαράκια.Κηρύσσεις τα μαξιλαράκια πολιτιστική κληρονομιά; Είναι και λίγο αστείο...

-Σήμερα πάντως,στη διεθνή αγορά τέχνης δεν θα είχε καμία θέση.Γιατί η αγορά αυτή κινείται με άλλα κριτήρια και νόμους. Κανείς Ελληνας δεν μπορεί να εισχωρήσει εκεί,ούτε καν οι δικοί μας μεγάλοι.Και ας μην έχουμε ψευδαισθήσεις.Στις δημοπρασίες που γίνονται στο Λονδίνο τα ελληνικά έργα πάνε μόνο σε ελληνικά χέρια,ποτέ σε ξένους.

ΣΩΤΗΡΗΣ ΣΟΡΟΓΚΑΣ 
Ζωγράφος,ομότιμος καθηγητής ΕΜΠ 
«Χωρίς τύχη στην ξένη αγορά» 

Πιστεύω ότι η αίγλη του Θεόφιλου δεν έχει σβήσει,ούτε έχει αμβλυνθεί το όνομά του στη συνείδηση των ανθρώπων.Κι αυτό γιατί το έργο του είναι γνήσιο.Υπάρχουν πολλοί ναΐφ ζωγράφοι αλλά αυτός ήταν ο εξέχων,ο προικισμένος τόσο ώστε να υπερβαίνει τους άλλους.Στα έργα του υπάρχει διαύγεια και φωτεινότητα ενώ πέρα και πίσω από την εικονογράφηση των θεμάτων του κατορθώνει να δημιουργεί,εμμέσως και πλαγίως και χωρίς ο ίδιος να το ξέρει,επιφάνειες με χρωματικές αρμονίες υψηλής ποιότητας.

Θυμάμαι στην Ανακασιά του Βόλου ένα έργο στο οποίο έχει ζωγραφίσει τον νοικοκύρη επάνω στο άλογό του να φεύγει για κάποιο ταξίδι. Υπάρχει τέτοια μεταφυσική ατμόσφαιρα σε αυτή τη σκηνή που νομίζεις ότι αυτός ο άνθρωπος βαδίζει προς άλλο κόσμο...

Παρ΄ όλα αυτά δεν θα είχε καμία τύχη στις ξένες αγορές.Εχω διαπιστώσει ότι η ζωγραφική αλλά και η ποίηση (εξαιρουμένου του Καβάφη που ξέφυγε από τα ελληνικά σύνορα) είναι τοπική τέχνη.Κάθε λαός δηλαδή εισπράττει ό,τι είναι οικείο γι΄ αυτόν,και νομίζω ότι η έντονη προσωπικότητα του Θεόφιλου με την ελληνικότητά του και το ελληνικό φως είναι ξένα πράγματα για τους υπερβόρειους...Οσον αφορά το εμπόριο της τέχνης,εκεί έχουν δημιουργηθεί ήδη οι κανόνες,έχουν γίνει οι συμφωνίες,δύσκολα μπορεί κανείς να διαπεράσει το σύστημα. 

Μουσείο Μπενάκη (Κουμπάρη 1 και Βασιλίσσης Σοφίας,τηλ.
210 3671.000), «Θεόφιλος, έργα από τη συλλογή της Εμπορικής Τράπεζας».
Διάρκεια:
15 Σεπτεμβρίου ως 31 Οκτωβρίου
πηγη

Η ΓΟΡΓΟΝΑ

Με το μπρίκι του καπεταν Φαράση αρμένιζα μισοκάναλα εκείνη τη νύ χτα. Σπάνια νύχτα! πρώτη και τελευταία θαρρώ στη ζωή μου. Τι είχαμε φορτωμένο; Τι άλλο από σιτάρι. Πού πηγαίναμε; Πού αλ λού από τον Πειραιά. Πράματα και τα δυο που τα έκαμα το λιγότερο είκοσι φορές. Μα εκείνη τη βραδιά ένιωθα τέτοιο πλάκωμα στην ψυχή, που κινδύνευα να λιγοθυμήσω. Δεν ξέρω τι μου έφταιγε· θες η γαληνεμένη θάλασσα, θες ο ξάστερος ουρανός, θες το τσουχτερό λιοπύρι· δεν μπορώ να ειπώ. Μα είχα τόσο βαριά την ψυχή, ήβρεσκα τόσο σαχλοπλημμυρισμένη τη ζωή, που αν με άρπαζε κανείς να με ρίξει στο νερό, «όχι!» δε θα ’λεγα.

Ο ήλιος ήταν ώρα βασιλεμένος. Τα χρυσοπόρφυρα συγνεφάκια, που συντρόφευαν το βασίλεμά του, σκάλωσαν κάπου μαύρα σαν μεγάλες καπνιές. Ο Αποσπερίτης έλαμψε κρυσταλλόχιονο μέσα στα σκούρα. Φάνηκαν ψηλά οι αστερισμοί ένας κι ένας. Τα νερά κάτω πήραν εκείνο το λευκοσκότεινο χρώμα, το κρύο και λαχταριστό του ατσαλιού. Το ναυτόπουλο άναψε τα φανάρια· ο καπετάνιος κατέβηκε να κοιμηθεί· ο Μπούλμπερης έκατσε στο τιμόνι. Ο Μπραχάμης, ο σκύλος μας, κουλουριάστηκε στη ρίζα του αργάτη να ησυχάσει και κείνος.

Εγώ ούτε να ησυχάσω μπορούσα. Ούτε ύπνο ούτε ξύπνο. Δοκίμασα να πιάσω κουβέντα με τον τιμονιέρη· μα είχε τόση ανοστιά, που έσβησε σαν φωτιά αναμμένη με χλωρόξυλα. Πήγα να παίξω με το Μπραχάμη· αλλά και κείνος τρύπωσε ακόμη πε ρισσότερο το μουσούδι στα πόδια του και βαριεστημένος γρίνιασε, σαν να μου έλεγε:

Άφησέ με και δεν έχω την όρεξή σου!

Τότε βαριεστημένος και γω πήγα και ξαπλώθηκα μπρούμυτα καταμεσής κι έκλεισα στη χούφτα τα μάτια μου. Ήθελα να μη βλέπω τίποτα, να μην αισθάνομαι πως ζω. Και λίγο λίγο σχεδόν το κατόρθωσα. Κάτι ελάχιστο, σαν θαμπό καντηλάκι, ένιωθα να ζει μέσα μου και γύρω το κορμί μου να σμίγει και να χωνεύει μέσα στ’ αναίσθητα σανίδια της κουβέρτας.

ΤΟ ΝΕΟ ΑΘΛΗΜΑ ΕΙΝΑΙ ΤΟ Poocer.

Παναγιά μου, Παναγιά μου,

Μαρίζα Κωχ, Eurovision 1976 .
Ολλανδία, Χάγη, Γιουροβίζιον 1976. Η Ελληνική συμμετοχή με το τραγούδι Παναγιά μου, Παναγιά μου. Η συμμετοχή μας σε μια εποχή που δε ντρεπόμασταν ακόμη ν’ αναφέρουμε την Παναγία σε δημόσιες για τη χώρα περιστάσεις. Οι στίχοι του Μιχάλη Φωτιάδη, η μουσική και η ερμηνεία της καταπληκτικής Μαρίζας Κωχ. Ένα τραγούδι διαμαρτυρίας για την Τουρκική εισβολή στην Κύπρο που πήρε τη 13η θέση στις 39. Η συμμετοχή είναι μία απ’ τις καλύτερες που έχουμε στείλει στο διαγωνισμό αυτό. Αξίζει να παρατηρήσουμε το σεμνό ντύσιμο σε αντίθεση με την αγωνιστική φωνή της 31χρονης Κωχ, την κλασσική (δυτική) ορχήστρα, η οποία όμως κλήθηκε να παίξει ένα τραγούδι με μελωδία που το βασικό της θέμα θυμίζει ελληνική παραδοσιακή μουσική, την εμπνευσμένη ενορχήστρωση με ισοκράτες αλλά και εμπλουτιζόμενη συνεχώς με νέες μελωδίες έως και φωνητικά μέχρι το τέλος του κομματιού, τη μοναδική ερμηνεία της τραγουδίστριας η οποία επιδυκνύει μοναδική ικανότητα στο χειρισμό της φωνής, το σοβαρό πολιτικό στίχο που όμως δεν επισκιάζει σε καμμία περίπτωση το ρεφρέν, στο οποίο βροντοφωνάζει χωρίς καμμία συστολή Παναγιά μου, Παναγιά μου.
Μαρίζα Κωχ: Μια Ελληνίδα με γερμανικό επώνυμο. Η Μαρίζα Κωχ γεννήθηκε το 1944 στην Αθήνα από πατέρα Γερμανό και μητέρα Ελληνίδα.. Μεγάλωσε στην Σαντορίνη με την οικογένεια της μητέρας της και στα 16 της επέστρεψε στην Αθήνα όπου και σπούδασε μουσική. Παρόλο που οι περισσότεροι τη γνωρίζουμε σαν τραγουδίστρια, αξίζει ν’ αναφέρουμε ότι έχει βραβευθεί πολλές φορές στο παρελθόν για τη συνθετική της δραστηριότητα (Α΄ βραβείο στο φεστιβάλ των Κανών το 1983, βραβείο Σύνθεσης του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης το 1990), έχοντας μελοποιήσει Έλληνες ποιητές και άλλους. Από την δεκαετία του '70 και μετά έχει επανειλημμένα ταξιδέψει σε όλο τον κόσμο, τραγουδώντας σε μεγάλα θέατρα και αναγνωρισμένα μουσικά φεστιβάλ, συνήθως στα πλαίσια πολιτιστικών ανταλλαγών ως πρέσβειρα της ελληνικής μουσικής. Παράλληλα ασχολείται με το παιδικό τραγούδι με αποτέλεσμα να έχει εκδώσει πολλούς παιδικούς δίσκους με παραδοσιακά παιχνιδοτράγουδα, ενώ τα τελευταία δέκα χρόνια διατηρεί μουσική παιδική σκηνή, δίνοντας κάθε χρόνο περίπου 100 παραστάσεις για παιδιά. Επίσης ασχολείται με την καταγραφή παραδοσιακών τραγουδιών και μουσικών θεμάτων από όλη την Ελλάδα.
Στην παιδική της ηλικία γαλουχήθηκε με ακούσματα βυζαντινής μουσικής και νησιώτικων τραγουδιών. Η ίδια λέει: Αξιώθηκα να τραγουδήσω σε πολλά από τα μεγαλύτερα θέατρα του κόσμου, αλλά και σε αμέτρητα σχολεία, καφενεία, αγροτικές αποθήκες και των πιο μικρών χωριών της πατρίδας μας. Καμαρώνω το ίδιο και για το ένα και για το άλλο. Με τα τραγούδια μου θέλω να ομολογήσω όσα νιώθω ταξιδεύοντας στην πατρίδα μας, που στα δικά μου μάτια μοιάζει να είναι η πιο πλούσια χώρα του κόσμου σε φυσική ομορφιά, σε χαρακτήρες ανθρώπων, σε ιστορία, σε μουσική, σε τέχνες, σε θρησκευτικό μεγαλείο, σε βάθος ανθρώπινων συναισθημάτων.


Κάμπος γεμάτος πορτοκάλια, όι-όι, μάνα μου!
Που πέρα ως πέρα απλώνετ' η ελιά
Γύρω χρυσίζουν τ' ακρογιάλια, όι-όι, μάνα μου!
Και σε θαμπώνει, θαμπώνει η αντηλιά

Στον τόπο αυτό όταν θα πάτε, όι-όι, μάνα μου!
Σκηνές αν δείτε, αν δείτε στη σειρά
Δε θα 'ναι κάμπινγκ για τουρίστες, όι-όι, μάνα μου!
Θα 'ναι μονάχα, μονάχα προσφυγιά

Παναγιά μου, Παναγιά μου, παρηγόρα την καρδιά μου!
Παναγιά μου, Παναγιά μου, παρηγόρα την καρδιά μου!

Κι αν δείτε ερείπια γκρεμισμένα, όι-όι, μάνα μου!
Δεν θα 'ναι απ' άλλες, απ' άλλες εποχές
Από ναπάλμ θα 'ναι καμένα, όι-όι, μάνα μου!
Θα 'ναι τα μύρια χαλάσματα του χτες

Κι αν δείτε γη φρεσκοσκαμμένη, όι-όι, μάνα μου!
Δεν θα 'ναι κάμπος, 'ναι κάμπος καρπερός
Σταυροί θα είναι φυτεμένοι, όι-όι, μάνα μου!
Που τους σαπίζει, σαπίζει ο καιρός

Παναγιά μου, Παναγιά μου, παρηγόρα την καρδιά μου!
Παναγιά μου, Παναγιά μου, παρηγόρα την καρδιά μου!

πηγη

Ρέκβιεμ για την Πρέβελη

Πρωτοπήγα στην Πρέβελη καλοκαίρι του 1980.  Και κόλλησα.
Μέχρι το ’83 τελευταία φορά που πήγα έμεινα συνολικά κοντά στα δύο χρόνια.
Συνήθως ζούσα στο παλιό μοναστήρι (κλειστό τώρα) μαζί με άλλους freaks της εποχής, Έλληνες και ξένους ή σε κάποια καβάτζα ψηλά στο ποτάμι μακριά απ’ την παραλία.
Πίναμε νερό απ’ τις πηγές του μοναστηριού ή απ’ το ποτάμι (σε κάποιο σημείο σε κοντινή απόσταση απ’ την κοίτη του και αφού το νερό διηθιζόταν  απ’ τα διπλανά πετρώματα ανάβλυζε καθάριο).
Μαγείρευα  ζυμαρικά που προμηθευόμουνα απ’ τα κοντινά  χωριά  Λευκόγεια και Ασώματο, έφτιαχνα κρεμμυδόσουπες, αυτοσχέδιο ψωμί (τσαπάτες) που τόψηνα στις φωτιές  που κάθε βράδυ ανάβαμε, έπιανα δεκάδες καβούρια καθημερινά μια και το ποτάμι ήταν γεμάτο.
Για την παραλία δεν υπήρχε δρόμος , ούτε οι σημερινές σκάλες. Σκαρφάλωνες ή κατέβαινες απ’ τα βράχια κι έπρεπε για να μην είναι τόσο κουραστικό ,αν ήσουν έξυπνος, να ακολουθάς τις πατημασιές και τις ακαθαρσίες του μοναδικού γάιδαρου που κατέβαινε στην Πρέβελη μαζί με τον παππού που τον οδηγούσε και κατέβαζε μερικές μπύρες , λεμονάδες και πορτοκαλάδες σε μια παράγκα στην άκρη της παραλίας, φτιαγμένη απ’ τα ίδια τα βράχια και μερικά ξύλα.
Ο άλλος δρόμος ήταν μέσα απ’ το ποτάμι. Όταν μέναμε στο παλιό μοναστήρι ή στο περίφημο «Δέλτα», (ένα μικρό κατάφυτο νησάκι που σχηματίζεται εκεί που συναντιούνται δύο ποταμάκια και φτιάχνουν το Μέγα ποταμό που κυλάει μέχρι τη θάλασσα) συνηθίζαμε να κατεβαίνουμε μέσα απ’ το ποτάμι, που αλλού είναι ρηχό κι αλλού αρκετά βαθύ.

Στην Πρέβελη έμεινα και κάποιους μήνες  χειμώνα καιρό κι  ήταν πραγματικά δύσκολα. Εκεί με γνώρισα , μηχανευόμουνα τα πάντα για να βρω τροφή,  προστάτευα τον εαυτό μου, κατάφερνα να κοιμηθώ ζεστός αγκαλιά με πυρωμένη πέτρα,  που την μετακινούσα σ’ όποιο κομμάτι του κορμιού μου κρύωνε. 
 Ο τόπος ήταν εξωπραγματικός, τροφή για τα μάτια, το κορμί  και τη ψυχή. Η ομορφιά του παλιού μοναστηριού με τους μισογκρεμισμένους  στάβλους, η ομορφιά του  φαραγγιού, του φοίνικα , του ποταμού με τη μεγάλη λίμνη στις εκβολές του , εκεί που έρχονταν  τα ψάρια απ’ τη θάλασσα και πηδούσαν σαν έπεφτε ο ήλιος , η ομορφιά του αετού που είχε τη φωλιά  του ψηλά στο φαράγγι και τον καταλαβαίναμε απ’ την τεράστια σκιά που σκοτείνιαζε τον ήλιο σαν περνούσε, η ομορφιά  των γυμνών κοριτσιών και αγοριών.
Κι όλη αυτή την ομορφιά, εμείς τα φρικιά, την διατηρούσαμε και την προστατεύαμε. Θυμάμαι το 1981 που εμποδίσαμε μέλη απ’ το Γερμανικό κανάλι ZDF, που ήρθαν φορτωμένοι κάμερες και τρίποδες  απ’ την άλλη μεριά της παραλίας, να γυρίσουν ντοκιμαντέρ για τους …κρυμμένους παραδείσους. Θυμάμαι κι άλλα πολλά. Θυμάμαι τους ντόπιους βοσκούς που πέταγαν στο ποτάμι ψόφια κατσίκια και για ένα καιρό μέχρι να το ανακαλύψουμε μας είχε θερίσει η δυσεντερία. Θυμάμαι τη μέρα που ελαιοτριβείο ψηλά στο Κουρταλιώτικο φαράγγι άδειασε όλα τα κατάλοιπα απ’ την επεξεργασία της ελιάς στο ποτάμι. Μαύρισε το νερό, βρώμισε όλος ο τόπος, έβγαινα τα καβούρια να σωθούν κι έβλεπες να έχουν άλλα δύο πόδια, άλλα τρία, έχαναν τα πόδια απ’ την τοξικότητα των καταλοίπων… Έφευγα τότε θυμωμένος, αλλά μετά από κάνα δίμηνο σε αγροτικές δουλειές, πάλι στην Πρέβελη γυρνούσα.
Κι ύστερα ήρθε η πρόταση για αξιοποίηση, εκδίωξη των αλητών τουριστών και ανάδειξη του μέρους. Το μόνο που κατάφεραν ήταν η άφιξη των μπάτσων, η εκδίωξη, το κλείσιμο του παλιού μοναστηριού. Αργότερα ήρθαν οι προσεγγίσεις  με εκδρομικά απ’ τις κοντινές  παραλίες, οι ομπρέλες , οι ξαπλώστρες, το café-bar στην παραλία, το νοίκιασμα κανώ, τα θαλάσσια ποδήλατα, η ξεφτίλα…  
Τα είδα, πήγα πέρυσι μετά από σχεδόν 26 χρόνια κι έφριξα, εγώ ο παλιός φρίκος…
Πήγα και φέτος  να δείξω την Πρέβελη στα παιδιά μου, το κάλλος δεν κρύβεται όσα σκουπίδια και να του έχουν κρεμάσει.
 Τα παιδιά ξέρουν , θα βρουν κι αυτά τη δική τους Πρέβελη, κι όσο και να τους την ασχημύνουν αργότερα , η εσωτερική Πρέβελη θα παραμένει, θα γυρνούν  κι αυτά όπως κι εγώ εκεί , χωρίς  να χρειαστούν  πλοία και εισιτήρια, μια βουτιά στο ποτάμι που κυλάει μέσα μας αρκεί. 

 
Αφιερωμένο στο φοινικόδασος της Πρέβελης που κάηκε ολοσχερώς χτές Κυριακή και σύμφωνα με τον  υπεύθυνο Πολιτικής Προστασίας του Νομού Ρεθύμνης κ. Μπαγιαρτάκη  "Πρόκειται για τεράστια καταστροφή για το δεύτερο μεγάλο φοινικόδασος της Κρήτης, καταστροφή οικολογική, πολιτιστική και τουριστική".

http://korydallosipolimas.blogspot.com/2010/08/blog-post_23.html

Εκθεση μαθητη με θεμα : τι να ζητήσω από τον θεό .

 

Θεέ μου, απόψε σου ζητάω κάτι που το θέλω πάρα πολύ.

Θέλω να με κάνεις τηλεόραση! 

Θέλω να πάρω τη θέση της τηλεόρασης που είναι στο σπίτι μου. 

Να έχω... το δικό μου χωρο. Να εχω την οικογένειά μου γύρω απο μένα.

Να με παίρνουν στα σοβαρά οταν μιλάω.

Θέλω να είμαι το κέντρο της προσοχης και να με ακούνε οι άλλοι χωρις διακοπες η ερωτήσεις. 

Θέλω να εχω την ίδια φροντίδα που έχει η τηλεόραση οταν δεν λειτουργεί...
Οταν είμαι τηλεόραση, θαχω την παρέα του πατέρα μου οταν έρχεται σπίτι από τη δουλειά, ακόμα κι αν είναι κουρασμένος. 

Και θέλω τη μαμά μου να με θέλει όταν είναι λυπημένη και στενοχωρημένη, αντί να με αγνοει. 

Θέλω τ' αδέλφια μου να μαλώνουν για το ποιος θα περνάει ωρες μαζί μου. 

Θέλω να νοιώθω ότι η οικογένειά μου αφήνει τα πάντα στην άκρη, πότε - πότε, μόνο για να περάσει λίγο χρόνο με μένα. 

Α Και το τελευταίο, κάνε με έτσι ωστε να τους κάνω όλους ευτυχισμένους και χαρούμενους. Θεέ μου, δε ζητάω πολλά.
Θέλω μόνο να γίνω σαν μια τηλεόραση!»

H δασκάλα που το διάβασε (καθως βαθμολογούσε) την έκανε να κλάψει...
Ο σύζυγός της που μόλις είχε μπει στο σπίτι, τη ρώτησε: «τι συμβαίνει;»
Αυτή απάντησε: «Διάβασε αυτή την έκθεση, την έχει γράψει ενας μαθητής μου».

Ο σύζυγος είπε: «Το καημένο το παιδί. Τι αδιάφοροι γονεις είναι αυτοί!»
Τότε αυτή τον κοίταξε και είπε:

«Αυτή η έκθεση είναι του γιού μας!..»

πηγη

Το μυστικό της ηχητικής των αρχαίων θεάτρων

Η ηχητική των αρχαίων θεάτρων που θαυμάζουμε σήμερα εξασφαλιζόταν με τα αντηχούντα αγγεία που βρίσκονταν κάτω από τα σκαλιά του κοίλου και τα σκηνικά άλλαζαν σχεδόν αυτόματα, όπως αποδεικνύει η πρόσφατη ανασκαφική έρευνα στο Αρχαίο Θέατρο του Δίου. Η τεχνολογία του Αρχαίου Ελληνικού Θεάτρου, και ιδιαιτέρως το Θέατρο του Δίου, έχει απασχολήσει τον αρχιτέκτονα, καθηγητή του ΑΠΘ Γιώργο Καραδέδο, ο οποίος θα παρουσιάσει τα συμπεράσματα της έρευνάς του απόψε στις 7.00 στο πλαίσιο των διαλέξεων των Φίλων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου (Τοσίτσα 1).
Ο ίδιος μας είπε ότι «τα αντηχούντα αγγεία τοποθετούνταν σύμφωνα με έναν μαθηματικό υπολογισμό σε κόγχες κάτω από τα σκαλιά του κοίλου, διηρημένα σε αγγεία τέταρτης, πέμπτης, όγδοης και διπλής όγδοης, σύμφωνα με τις αντηχήσεις τους στις διάφορες νότες. Οταν η φωνή των ηθοποιών, περιβάλλοντας τα αγγεία, που είναι στον ίδιο τόνο με αυτήν, προκαλεί την αντήχησή τους, γίνεται πιο δυνατή, πιο καθαρή και πιο μεγαλεπήβολη».
Ολα ξεκίνησαν όπως φαίνεται από την εισαγωγή των μαθηματικών και της θεωρίας των αριθμών από τους Πυθαγόρειους στην αρχιτεκτονική. Τότε χρησιμοποίησαν γεωμετρικές χαράξεις στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό των κτιρίων και ειδικότερα των θεάτρων. «Ειδικά ο σχεδιασμός των θεάτρων επηρεάστηκε σημαντικά από την ακουστική, η οποία διαμορφώνεται σε επιστήμη από τον Αριστόξενο τον Ταραντίνο. Ο Βιτρούβιος στο πέμπτο βιβλίο του αναλύει την αρμονική θεωρία του Αριστόξενου και παραθέτει μουσικό διάγραμμα του Αριστόξενου. Το διάγραμμα αυτό δεν έχει σωθεί. Είναι όμως εύκολο να το αναπαραστήσουμε με βάση τις περιγραφές του Βιτρούβιου. Ο Αριστόξενος μας δίνει τις ακριβείς θέσεις και τις προδιαγραφές των "ηχείων", δηλαδή των αντηχούντων αγγείων».

Εκτός από τις αρχαίες πηγές, «σύγχρονες ακουστικές έρευνες αποδεικνύουν ότι στα αρχαία θέατρα έχουν εφαρμοστεί βασικές αρχές σχεδιασμού που εξασφαλίζουν ηχοπροστασία, ακουστική ζωντάνια, διαύγεια και καταληπτότητα του θεατρικού λόγου. Μια από τις βασικότερες αρχές είναι η ενίσχυση της φωνής με έγκαιρες, θετικές ηχοανακλάσεις επάνω σε στοιχεία του θεάτρου (δάπεδο ορχήστρας, πρόσοψη κτιρίου σκηνής, λογείο), για την εξασφάλιση ενός φυσικού, αυτοδύναμου (παθητικού) μεγαφώνου, που αναπληρώνει τις ενεργειακές απώλειες, κυρίως στα υψηλότερα καθίσματα του κοίλου».
Αναπαράσταση του μουσικού διαγράμματος του Αριστόξενου για τη θέση των αντηχούντων αγγείων με βάση την περιγραφή του Βιτρούβιου
Το θέατρο ως λόγος και τέχνη εξελίχθηκε μαζί με το κτίριο της σκηνής, τη σκηνογραφία και την τεχνολογική υποστήριξή της. Οι «σκηνικοί αγώνες» απαιτούσαν τέσσερις έως πέντε παραστάσεις την ημέρα. Επρεπε λοιπόν τα σκηνικά να αλλάζουν γρήγορα και εύκολα. Τα θέατρα διέθεταν «θύρες», μεγάλα ανοίγματα στο κτίριο της σκηνής, τα οποία καλύπτονται με ζωγραφισμένους ξύλινους πίνακες ή υφασμάτινα πετάσματα. Για την αυτόματη αλλαγή των σκηνικών αναφέρεται πως είχαν την «περίακτο», μια πρισματική περιστρεφόμενη κατασκευή. Είχαν επίσης το «εκκύκλημα» το «ημικύκλιο» και το «στροφείο», κυλιόμενες εξέδρες, τη «μηχανή» ή «κράδη» και την «γέρανο» για τη μεταφορά στον αέρα ανθρώπων ή των «από μηχανής θεών» και το «θεολογείο», εξέδρα στην οποία κάθονταν οι θεοί για να μιλήσουν με τους θνητούς. Για την αναπαράσταση καιρικών φαινομένων είχαν το «κεραυνοσκοπείο» και το «βρονείο», καθώς και τη «χαρώνεια κλίμακα», υπόγειο διάδρομο για την άνοδο και κάθοδο στον κάτω κόσμο των χθόνιων θεών και των φαντασμάτων.
Η σύγχρονη έρευνα για τον αρχαίο μηχανολογικό εξοπλισμό των θεάτρων καταλήγει σε αντικρουόμενες απόψεις, υποστηρίζει ο κ. Καραδέδος, γιατί βασίζεται σε ελλιπή δεδομένα. «Στο πρόσφατα ανασκαμμένο Θέατρο του Δίου, όμως, παρά την κακή κατάσταση διατήρησής του, σώθηκαν αρκετά στοιχεία, τα οποία τεκμηριώνουν τη θέση και εν μέρει τη λειτουργία αρκετών από τους θεατρικούς μηχανισμούς, όπως των "περιάκτων", του "θεολογείου", της "γέρανου", της "χαρώνειας κλίμακας", του "κεραυνοσκοπείου", καθώς και ανασυρόμενης αυλαίας χωρισμένης σε τρία τμήματα».
πηγη