Οι Αρειανοί του Όρσον Ουέλς

Είναι 30 Οκτωβρίου 1938, βράδυ Κυριακής, παραμονή του Halloween. 6.000.000 ακροατές ακούνε το ραδιοφωνικό σταθμό CBS. Τηλεόραση δεν υπάρχει ακόμα, το ραδιόφωνο θεωρείται η πιο έγκυρη πηγή πληροφόρησης.

Πριν ενάμιση χρόνο, στις 6 Μαΐου 1937, το γερμανικό ζέπελιν “Hindenburg” ανεφλέγη στο Λέικχαρστ του Νιού Τζέρσει. Ο δημοσιογράφος Χέμπερτ Μόρισον έδωσε την πρώτη απευθείας δημοσιογραφική κάλυψη καταστροφής:
«Τυλίχτηκε στις φλόγες! Κάντε στην άκρη, κάντε στην άκρη, παρακαλώ… Θεέ μου, είναι τρομερό, κάντε στην άκρη… Ω, οι επιβάτες και όλη η ανθρωπότητα…»

Έντεκα μήνες μετά, στις 14 Απριλίου 1938, ο πρόεδρος Ρούσβελτ ανακοινώνει από το ραδιόφωνο ότι το “New Deal” που εφαρμοζόταν από το 1933 ως αντίδοτο στην οικονομική-κοινωνική κρίση που ξεκίνησε με το Μεγάλο Κραχ, «παρουσίαζε αισθητή καθυστέρηση».
Αλλά «το μόνο που πρέπει να μας φοβίζει είναι ο φόβος».

Ο Χίτλερ δεν έχει εισβάλλει ακόμα στην Πολωνία, ξεκινώντας το 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά κάποιοι οξυδερκείς πολιτικοί αναλυτές και διανοούμενοι προειδοποιούν το κοινό για τον κίνδυνο από τον ανερχόμενο μιλιταριστικό εθνικοσοσιαλισμό.

Πριν δέκα χρόνια έχει κυκλοφορήσει το πρώτο λαϊκό περιοδικό επιστημονικής φαντασίας, το Amazing Stories. Στο πρώτο τεύχος υπάρχει το διήγημα “Monsters from Mars”, με θέμα την εισβολή Αρειανών στη Γη.


Διαστημικό πρόγραμμα δεν έχει ξεκινήσει ακόμα. Το φεγγάρι και ο Άρης ίσως και να κατοικούνται από πολεμοχαρή πράσινα ανθρωπάκια ή κάτι πολύ χειρότερο.

Εκείνο το βράδυ μια εκπομπή ξεκινάει με τη βαθιά φωνή του εκφωνητή να λέει ότι τα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα οι Αμερικάνοι έμαθαν ότι «αυτός ο κόσμος παρακολουθείται στενά από μια νοημοσύνη μεγαλύτερη από του ανθρώπου. Νοήμονες εξωγήινοι, ψυχροί και άπονοι, που συνωμοτούν –αργά και σταθερά, ενάντια στην ανθρωπότητα.»

Η εκφώνηση διακόπτεται από το δελτίο καιρού. Όλα φυσιολογικά. Λίγο κρύο, ίσως και να βρέξει. Μετά διάλειμμα για μουσική, απευθείας από το ξενοδοχείο Παρκ Πλάζα, στο κέντρο της Νέας Υόρκης. Όλα φυσιολογικά.

Έπειτα η μουσική διακόπτεται από ένα έκτακτο δελτίο ειδήσεων: «Εκρήξεις αερίων στον Άρη.»

Στη συνέχεια ο ρεπόρτερ Καρλ Φίλιπς παίρνει συνέντευξη από τον αστροφυσικό Πίρσον, για την αστρονομική σημασία της «έκτακτης» Αρειανής δραστηριότητας.

Στο σημείο αυτό ο εκφωνητής ενημερώνει τους ακροατές ότι ένα τεράστιο ιπτάμενο αντικείμενο έχει προσγειωθεί στο Γκρόβερς Μιλ του Νιου Τσέρσεϊ –κοντά στο μέρος όπου καταστράφηκε το ζέπελιν.

Ο Φίλιπς και ο Πίρσον σπεύδουν στην περιοχή για διερευνήσουν το θέμα. Βρίσκουν ένα μεγάλο πλήθος σε σύγχυση και αντικρίζουν τον ιπτάμενο δίσκο. Αφού παίρνουν συνέντευξη από κάποιους αυτόπτες μάρτυρες της προσγείωσης ακούγεται ένας «περίεργος βόμβος» και ο ιπτάμενος δίσκος αρχίζει να ανοίγει.

Ο Φίλιπς δίνει απευθείας μετάδοση αυτών που βλέπει:


«Θεέ και Κύριε, κάτι προβάλει έρποντας από τη σκιά, κάτι σαν φίδι. Τώρα βγαίνει κι άλλο, κι άλλο… Είναι σαν… Πλοκάμια! […] Τώρα βλέπω και το σώμα του, είναι τεράστιο! […] Κυρίες και κύριοι, είναι απερίγραπτο. Μαύρα μάτια και αστραφτερά σαν του ερπετού. […] Το τέρας ή ότι είναι αυτό ίσα που κινείται […] Το πράγμα σηκώνεται. Θεέ μου!»

Ο Φίλιπς περιγράφει πως ο αρχηγός της αστυνομίας μαζί με δύο αστυνομικούς πλησιάζουν τους Αρειανούς κουνώντας ένα λευκό μαντίλι. Οι Αρειανοί τους αποτεφρώνουν με μια μυστηριώδη ακτίνα θανάτου.

Θόρυβος πανικού από το πλήθος. Μετά σωπαίνει και ο Φίλιπς, πιθανότατα νεκρός κι αυτός. Για λίγο ακούγονται μόνο κραυγές πανικού και ο ήχος της αποτέφρωσης.
Ο εκφωνητής σπάει την απειλητική σιωπή λέγοντας:
«Κυρίες και κύριοι, είναι αδύνατον να συνεχίσουμε την αναμετάδοση από το Γκρόβερς Μιλ.»

Στη συνέχεια ακούγεται ο ταξίαρχος της πολιτοφυλακής, ο οποίος αποκαλύπτει ότι έχει κηρυχτεί στρατιωτικός νόμος. Ενώ ο αστροφυσικός Πίρσον προσπαθεί να εξηγήσει επιστημονικά την ισχύ της ακτίνας θανάτου, ο εκφωνητής τον διακόπτει για να ανακοινώσει ότι από τους 7.000 στρατιώτες που στάλθηκαν για να αναχαιτίσουν τους εισβολείς μόνο 120 επέζησαν.

Στον αέρα βγαίνει και ο υπουργός Εσωτερικών (του οποίου η φωνή τυχαίνει να μοιάζει πολύ με του προέδρου Ρούζβελτ), ο οποίος κάνει έκκληση στους Αμερικάνους να διατηρήσουν την ψυχραιμία τους και να εναποθέσουν την πίστη τους στο Θεό «ώστε να αντιμετωπίσουμε αυτόν τον ολέθριο αντίπαλο με το έθνος ενωμένο, θαρραλέο και αφοσιωμένο στην επιβίωση του ανθρώπινου γένους.»


Λίγο δύσκολο όμως αυτό, αφού ο εκφωνητής ανακοινώνει ότι η συστοιχία πυροβολικού στα όρη Γουάτσουνγκ καταστράφηκε ολοσχερώς. Περιγράφονται σκηνές ερήμωσης. Ο στρατός και η αεροπορία έχουν καταστραφεί επίσης.
Έπειτα σταματάει να ακούγεται και ο εκφωνητής.



Τελευταία φωνή, αυτή του αστροφυσικού Πίρσον που αναρωτιέται αν είναι ο τελευταίος άνθρωπος στη Γη.




Εμείς, 75 χρόνια μετά, γνωρίζουμε ότι ο Πίρσον δεν ήταν ο τελευταίος και ότι ο κόσμος δεν καταστράφηκε από τους φθονερούς Αρειανούς.

Υπεύθυνος αυτού του ραδιοφωνικού προγράμματος (και εκφωνητής) ήταν ο 23χρονος Όρσον Ουέλς, ο άνθρωπος που λίγα χρόνια μετά θα έφτιαχνε τον «Πολίτη Κέιν».

Ο θεατρικός του θίασος λεγόταν “Mercury Theatre” –μάλλον δεν ήταν σύμπτωση αυτό. Το θεατρικό έργο ήταν διασκευή του μυθιστορήματος του Χ. Τζ. Ουέλς (απλή συνωνυμία): «Ο πόλεμος των κόσμων», το οποίο είχε δημοσιευτεί το 1898.

Στην αρχή και στο τέλος του προγράμματος, καθώς και δυο φορές στα διαλείμματα για διαφημίσεις (!) αναφέρθηκε ο φανταστικός χαρακτήρας της εκπομπής. Όμως αυτό οι ακροατές είτε δεν το άκουσαν είτε το αγνόησαν.

Από τους 6.000.000 ακροατές, 1.200.000 πίστεψαν ότι είχε γίνει όντως εισβολή από τον Άρη.

Ο πανικός ήταν εθνικής κλίμακας και άνθρωποι σε όλη την Αμερική είχαν εγκαταλείψει έντρομοι τα σπίτια τους.

Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι έριξαν προμήθειες στο αυτοκίνητο και έφυγαν προς τα δυτικά για να σωθούν από τους εισβολείς (οι «ορθολογιστές» πίστευαν ότι οι Αρειανοί δεν ήταν εξωγήινοι, αλλά στρατιώτες του Χίτλερ, αλλά κι εκείνοι το έσκασαν).

Αυτό δημιούργησε μεγαλύτερο πανικό, αφού οι ακροατές κοιτούσαν έξω από το παράθυρο τους και έβλεπαν τους γείτονες να φεύγουν πανικόβλητοι.

Πολλοί δεν έφυγαν, αλλά είχαν κοκαλώσει στη θέση τους δίπλα στο ραδιόφωνο. Άλλοι, που βρίσκονταν κοντά στο «σημείο προσγείωσης» είχαν παραισθήσεις: Νόμιζαν ότι έβλεπαν τις φλόγες ή αισθάνονταν τη ζέστη απ’ τις πυρκαγιές.

Γυναίκες και άντρες λιποθυμούσαν, παιδιά και σκυλιά ούρλιαζαν.

Ήταν καθαρή τύχη που δεν υπήρξαν θύματα.

Όταν καταλάγιασε ο πανικός και διαδόθηκε ότι η εκπομπή ήταν φάρσα ο κόσμος εξοργίστηκε. Οι αγωγές αποζημίωσης εναντίον του CBS έφτασαν τα 750.000 δολάρια (το 1938!).

Ο Ουέλς υποχρεώθηκε να ζητήσει δημόσια συγνώμη και το CBS υποσχέθηκε να μην αναμεταδώσει πάλι παρόμοια εκπομπή.

Στη New York Tribune η επιφυλλιδογράφος (ψάχνοντας για τη σημασία της λέξης κατάλαβα ότι και ο Γελωτοποιός είναι κατά κάποιον τρόπο επιφυλλιδογράφος)  Ντόροθυ Τόμσον αντιλήφθηκε τη δύναμη των ΜΜΕ και έγραψε -με αφορμή τη φάρσα του Ουέλς:

«Κανένα πολιτικό σώμα δεν πρέπει ποτέ να αποκτήσει το μονοπώλιο του ραδιοφώνου. Η δυνατότητα επηρεασμού των μαζών είναι η ισχυρότερη δύναμη σήμερα.»

Και μετά… Ήρθε η τηλεόραση!

(Αυτό το κείμενο ο Γελωτοποιός το σύνθεσε χρησιμοποιώντας -σχεδόν αυτούσια- τμήματα του βιβλίου της Joanna Bourke «Φόβος, Στιγμιότυπα από τον πολιτισμό του 19ου και του 20ου αιώνα».

Εκδόσεις Σαββάλα, μτφ Τρισεύγενη Παπαϊωάννου).

http://sanejoker.blogspot.gr

70 χρόνια σε περίμενα

Έλα, ρε άτιμε. Έλα να τα πάρεις όλα. Και για όσα πάλεψαν οι πρόγονοί μου και για τα δύο μέτρα κήπο που μου άφησαν οι παππούδες μου. Έλα να πάρεις και τα μεροκάματα, τα σκληρά,  που τα έβαζα στην άκρη για μια ώρα δύσκολη, εκείνη της αρρώστιας. Έλα να τα πάρεις όλα. Πάρε και τον ήλιο που τόσο τον γουστάρεις για να λιάζουν οι συφιλιδικοί τα κορμιά τους αποκτώντας το μεσογειακό χρώμα που τόσο επιθυμούν και τόσο απεχθάνονται. Πάρε ρε, και τις θάλασσές μου να εξάγεις αέριο και τα ποτάμια μου να παράγεις ενέργεια φθηνή μόνο για την πάρτη σου. Πάρε και το γάλα των προβάτων μας και τα στάρια των κάμπων μας.

Το ξέρω που το πας, άτιμε. Το πας εκεί που πάντα ήθελες να το φθάσεις. Να καταστήσεις έναν λαό υπηρέτη. Να βλέπω απελπισμένες μεσόκοπες να βγάζουν μεροκάματο σε μπουρδέλα παραπήγματα ενώ οι πιο νέες να φεύγουν καραβιές για τα διεθνή  καλογυαλισμένα μπουρδέλα σου. Να βλέπω γέρους να πεθαίνουν από αφόρητο κρύο κλεισμένοι μέσα στα 20 τετραγωνικά λίγο πριν τους τα πάρεις κι αυτά ή από ασφυξία όταν θα τους κλείνεις τον διακόπτη από την συσκευή οξυγόνου λόγω ληξιπρόθεσμων λογαριασμών. Να βλέπω 50ρηδες σε απόγνωση , 40ρηδες στις ουρές ανεργίας και 20ρηδες να λένε την ξενιτειά πατρίδα τους. Να βλέπω τα παιδιά ως μελλοντικούς σκλάβους της Φάρμας των Ανθρώπων που χρόνια στήνεις και τώρα θα εγκαινιάσεις εκεί ακριβώς που ξεκίνησε ο Ανθρωπισμός.

Βλέπω που το πας. Δεν θα ρίξεις απλά το μεροκάματο στο 1 ευρώ την ημέρα για 18 ώρες δουλειάς. Θα μας κάνεις να χαιρόμαστε που ζούμε κι ας μην παίρνουμε ούτε το 1 ευρώ. Φτιάχνεις το νέο Νταχάου και αυτό θα είναι η ίδια μου η χώρα. Τα Νταχάου ποτέ δεν κλείνουν, απλά αναστέλλουν τις εργασίες τους, έτσι δεν είναι λουκανοθρεμμένε μου; Έφθασε η ώρα να μπουν μπροστά οι μηχανές αυτού του τεράστιου κρεματορίου που θα έχει για οροφή τον ουρανό που λατρέψαμε και για πάτωμα το χώμα που μας έθρεψε.

Έλα, ρε άτιμε, πισώπλατα αυτή την φορά γιατί την προηγούμενη που ήρθες είχες τουλάχιστον τα κότσια να μου υψώσεις κατάμουτρα το όπλο και να μου πεις να σκύψω. Και είχα την επιλογή ή να σκύψω ή να πάρω τα βουνά. Τώρα όμως μού έχεις κλέψει και τα βουνά. Μου μένει λοιπόν να σκύψω χωρίς τον φόβο της σφαίρας που θα έβγαινε από το προτεταμένο σου όπλο. Είναι τρελό να παραδίνομαι χωρίς να έχω πάρει εντολή για αυτό. Είναι τρελό να φοβάμαι μια σφαίρα που δεν υπάρχει. Πώς γίνεται να βλέπω μπροστά μου ένα όπλο που δεν υπάρχει;

 Άτιμε, τα όπλα σου αυτή την φορά δεν έχουν κάνη, ούτε σκανδάλη. Τα λάδωνες όμως δεκαετίες ολόκληρες και έχουν τις φάτσες όλων αυτών των υπανθρώπων που βγάζουν ακόμα λόγους, που κάνουν κόμματα και παρακόμματα, που σφάζονται μπροστά στην κάμερα ενώ πίσω από αυτή στήνουν το σχέδιο για το πλιάτσικο που έχει ξεκινήσει. Α, ρε άτιμε. Για αυτόν τον λόγο πέταγες ξεροκόμματα στα κομματόσκυλα της Ελλάδας. Για την στιγμή που θα τους έδινες την εντολή να κάνουν επίθεση πισώπλατα στον ίδιο  λαό που τους έδινε τις ελπίδες του μέσα από ένα σταυρωμένο κωλόχαρτο.

Έλα, ρε μπούλη του Βορρά, να με συμμορφώσεις, να με κάνεις ευρωπαϊκό είδος, να φτιάχνομαι με Μότσαρτ και όχι να κλαίω όταν ακούω κλαρίνο. Να νιώθω «πολιτισμένος» με προθήκες Μουσείων και όχι με τους σπαρμένους κίονες στα χωράφια μας, που κράτησαν όλον τον δήθεν σου πολιτισμό. Έλα να σε πάω τελευταία βόλτα στα πατρικά μας να μυρίσεις την  ακόμα καμμένη πέτρα των σπιτιών από τον πολιτισμό των δικών σου προγόνων.

Έλα να με κάνεις άνθρωπο εμένα, τον γύφτο του Νότου. Έλα για να δω αν τελικά έχει μείνει ίχνος Ελλάδας μέσα μου. Έλα ρε, για να μου αποδείξεις αν το μαχαίρι του παππού μου είχε τα αποτελέσματα που μου περιέγραφε ή ήταν ένα παραμύθι για να κάνω όνειρα κόκκινα.

http://simplemangreek.blogspot.gr/